Sultan 2. Mahmut’un Tahta Çıkışı

Sultan Mahmut’un Karakteri

Sultan 2. Mahmut, Osmanlı tarihindeki tartışmalı isimlerden biridir. Sultan 2. Mahmut, Osmanlı halkının yarısı tarafından sevilirken diğer yarısı tarafından da nefret edilmekteydi. Sevenleri onu her yüzyılda gelmesi beklenen ‘Müceddid’ olarak nitelendirmekte ve büyük sıfatlarla yâd etmekteydi. Sevmeyenleri ve ona karşı olanlarda ona ‘Gavur Padişah’ lakabını takmışlardı. Bunun nedeni Sultan Mahmut’un oldukça reformist bir karaktere sahip olması ve yenilik çalışmalarında Avrupalıları örnek almasıydı. Sultan 2. Mahmut’un Padişahlığının dışında tahta çıkması bile olaylı gerçekleşmişti.

2. Mahmut’un Olaylı Tahta Çıkışı

Sultan Mahmut’un amcası 3. Selim, 18. yüzyılda Osmanlı’nın yenilenmesi ve zamana ayak uydurabilmesi için pek çok çalışma gerçekleştirdi. 3. Selim’in yenilikleri genel olarak ordu üzerindendi. Zaten 19. yüzyıla kadar tahta geçen Padişahlar genellikle ordu üzerinde yenilikler yaparlardı. Sultan Selim, tahta geçtikten sonra ordunun yetersizliğini görmüş ve Nizam- Cedit adında yeni bir ordu kurmuştur. Sultan Selim yaptığı çalışmalarla büyük ses getirmiş ve Osmanlı’nın bir mühlet daha ayakta kalmasını sağlamıştır. Sultan 3. Selim, yeğenleri Şehzade Mahmut’a ve Şehzade Mustafa’ya oldukça bağlıydı. Çünkü kendisinin hiç oğlu olmamıştı. Sultan Selim, Şehzadelerin tecrübe alarak yetişebilmesi için büyük bir çaba göstermiştir. Onların eğitimine bizzat önem göstermiş ve sarayda hususi hocalardan ders almalarını istemiştir. Sultan Selim gösterdiği bu iyi niyete karşın büyük bir ihanete uğramıştır. Şehzade Mustafa, bazı devlet yetkilileriyle anlaşarak tahta çıkmış ve Sultan Selim’i esir etmiştir. Şehzade Mustafa’nın bu ihaneti Sultan Selim’i oldukça üzmüştür. Şehzade Mustafa tahta geçtikten sonra ilk iş olarak kardeşi 2. Mahmut’un ve amcası 3. Selim’in idam emrini çıkarmıştır. Bu emir doğrultusunda 3. Selim vahşice öldürülmüştür. Fakat Şehzade Mahmut kaçmayı başarmıştır. Şehzade Mahmut babası gibi sevdiği amcasının ölü bedenini gördükten sonra karşısına 15.000 asker gelmiş ve Şehzade Mahmut’a bağlılık yemini etmişlerdir. Padişahlık için kendisini destekleyen askerler olduğunu gören Şehzade Mahmut orada tarihe geçecek olan şu sözünü söylemiştir ‘Ya devlet başa ya kuzgun leşe’. Bu olaydan sonra Şehzade Mahmut taht için hazırlıklara başlamıştır. Şehzade Mahmut’un tahta çıkmasını kolaylaştıran en büyük etken yeni Padişah 4. Mustafa’nın başarılı bir Padişah olmamasıydı. 4. Mustafa, Osmanlı tarihinde en kısa süre tahtta kalan Padişahlardan biridir. Bunun nedeni cahil bir karaktere sahip olmasıdır. 4. Mustafa eğitim için çok büyük imkânlara sahip olsa da çocuk yaşta annesine eğitimi almak istemediğini söylemiş ve 3. Selim’in ona sunduğu bütün imkânları reddetmiştir. Bunun üzerine hiçbir devlet tecrübesi olmadan tahta çıkmış ve 14 aydan fazla süre tahtta kalamamıştır. Şehzade Mahmut halkın ve devlet erkanının Sultan Mustafa’dan memnun olmadığını bildiği için çalışmalarını hızlandırmış ve 28 Temmuz 1808 tarihinde tahta geçmiştir.